Блудзіў па вуліцы я тэй, дзе сустрачаў яе,
Яе – ня ўцямлю – шчасьце ці сваё няшчасьце...
Час быў такі, калі ўжо першы певень устае,
А злодзей сьмела з ложа выпаўзае красьці.
На небе месяц бледны, як нябожчыкавы твар,
З-над воблакаў сьцікаўся, быццам бы ён шляху
Свайго ня мог знайсьці паміж расплаканых там хмар,
Ці, каб стуль не зваліцца, блукаўся так з страху.
Паволі горад на сябе ўскладаў аковы сну,
Сьвятло ў акнах адно ўсьлед за адным канала;
Дзе-недзе ржавы ключ пужаў скрыготам цішыну
Ды спозьнена павозка дзіка ляскатала.
У дроце, што паміж слупамі віўся густа ўдоўж,
Як бы напяты былі там людскія жылы,
Гудзеў, заводзіў вецер, бы па дроце рэзаў нож;
Як вісельнік, выў, вырваўшыся з-пад магілы.
Здалёку ад чыгункі данасіўся сьвіст-выцьцё,
Упіваючыся ў сэрца вытачанай стальлю,
Як бы з тым сьвістам адлятала шчасьце і жыцьцё.
Ці гінуў нехта наймілейшы там – за дальлю.
Аб сьцены рэха стукалася ад хадзьбы маей, –
Цагляны мур сачыў за мною безупыну;
Цень ад ліхтарняў мой ўсё то даўжэй, то карацей
Выцягваўся, дваіўся, то зусім дзесь гінуў.
Лічыў за крокам крок я й пазіраў ўвакруг, як здань,
На заміраючы да заўтра горад грэшны,
І чуўся я, як здрадай схопленая ў клетку лань, -
Такі бязьсільны, пазабыты, безуцешны!
За думкай думка джалам сьвідравала галаву:
Што ёсьць, няма, – судзіў суды і перасуды,
І думаў ўсё: за што, нашто сябе на часьці рву,
Калі за гэта маю толькі камняў груды?
Так сноўдаўся па вуліцы і сам згараў ў сабе...
...Іду і чую: тут з-за муру, ў сутарэньні,
Рагоча музыка, як сумашэдшая ў кляцьбе,
Пад музыку – бразджаньне ног, грудзей хрыпеньне...
I жудка стала!.. Ёсьць жа яшчэ людзі на зямлі,
Што могуць дзіч сабой зьмяніць і весяліцца,
Ня бачачы сваіх бяспутнасьцей, што іх змаглі
I душаць адусюль, як зьмеяў навальніца!
Зь нявольніцай нявольнік тут танцуе на забой,
Пад зьдзекам рабскія свае сагнуўшы шыі,
А там, на акрываўленых палях крывёй людской,
Нявольнік для нявольніка грабніцу рые.
Стыд спанаваў мяне, што я на вуліцы тэй быў
I аддаваўся нейкай візьі ўсёй душою, –
Тым горкім думам аб сабе і сэрцу тым, на зьдзіў
Так заўладаўшым маім сэрцам-сіратою.
1915
|
|
